Czasopis
Białoruskie pismo społeczno-kulturalne
04/2003
Minął miesiąc
W regionie.
Ciąg dalszy „wojny o handel” w Hajnówce. 3 marca burmistrz Hajnówki Anatol Ochryciuk podpisał akt notarialny sprzedaży działki w centrum miasta, na której ma powstać wielkopowierzchniowy supermarket. Hajnowscy kupcy zapowiedzieli, że nie zrezygnują z walki o zmianę tej decyzji, oświadczyli też, iż stracili zaufanie do burmistrza, na którego niedawno jeszcze głosowali.
Wszystko wskazuje na to, ze wybuchnie jeszcze jedna „wojna o handel”. Tym razem w Bielsku Podlaskim. Stowarzyszenie Przedsiębiorców Bielska Podlaskiego protestuje przeciwko planom budowy kolejnego supermarketu w mieście. Na razie zaskarżyło decyzję miejscowych władz o wydaniu warunków zabudowy dla przyszłego inwestora.
W Muzeum Kultury Białoruskiej w Hajnówce oglądać można było wystawę obrazów Sławomira Rybaka z Nurca. Artysta jest malarzem-amatorem, pracuje jako nauczyciel geografii. Maluje realistyczne pejzaże.
Znów dwa festiwale w Hajnówce. Od 11 do 18 maja trwać będą Dni Muzyki Cerkiewnej, wspierane przez Cerkiew prawosławną, a w dniach 20-25 maja odbędzie się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej, organizowany przez Fundację „Muzyka Cerkiewna”, kierowaną przez Mikołaja Buszko. Pierwszy z festiwali odbędzie się w soborze Świętej Trójcy w Hajnówce, drugi prawdopodobnie w Filharmonii Białostockiej. Patronat nad DMC objął prezydent Aleksander Kwaśniewski. Inauguracyjny koncert MFMC ma poprowadzić Krzysztof Pendercki.
9 marca w hali „Włókniarz” w Białymstoku odbyła się uroczysta gala X Festiwalu „Piosenka Białoruska”. Wystąpiło 30 zespołów. Jubileuszowy koncert galowy jak zwykle zebrał kilkutysięczną publiczność a także grono VIP-ów: duchownych prawosławnych, dyplomatów z Republiki Białoruś i Polski, władze województwa. Zabrakło tylko ministra spraw zagranicznych Włodzimierza Cimoszewicza, który do tej pory nie opuścił ani jednego koncertu finałowego piosenki białoruskiej.
Od 10 marca z rozkładu jazdy w województwie podlaskim zniknęło kilkanaście pociągów. Zlikwidowano m.in. wiele połączeń na trasach: Białystok-Czeremcha, Hajnówka-Siedlce, Białystok-Kuźnica Białostocka.
10 marca w Zespole Szkół z Dodatkowym Nauczaniem Języka Białoruskiego w Hajnówce odbyły się wojewódzkie eliminacje Konkursu Przedmiotowego z Języka Białoruskiego. Wzięło w nich udział 11 gimnazjalistów. Laureaci eliminacji i finaliści otrzymali automatycznie dodatkowe punkty w staraniu się o przyjęcie do szkoły średniej.
Nie wszystkie podlaskie samorządy potrafią skorzystać z unijnej pomocy – stwierdził minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz na konferencji „Podlaskie samorządy w Europie. Działania. Oczekiwania. Nadzieje”, która 15 marca odbyła się w Białymstoku. Minister dodał, iż jeśli nie będziemy mieli przygotowanych projektów w odpowiednim czasie, to unijne środki mogą po prostu przepadać. Z kolei samorządowcy zarzucili rządowi brak skutecznej polityki w tej kwestii oraz wyjaśniali, że wielu gmin nie stać na tzw. własne wkłady, by móc z unijnych funduszy skorzystać. Konferencję zorganizował Urząd Marszałkowski.
Opublikowano doroczny ranking liceów ogólnokształcących województwa podlaskiego, prowadzony przez „Gazetę w Białymstoku”. Triumfowały białostockie ogólniaki. Białoruskie licea znalazły się na szóstym (Hajnówka) i jedenastym miejscu.
Rośnie zachorowalność na gruźlicę w naszym regionie. Podlaskie jest jednym z trzech województw, gdzie w ubiegłym roku zanotowano największy jej wzrost. Choroba dotyka najczęściej ludzi słabych i niedożywionych, których – szczególnie na biednych obszarach wiejskich Podlasia – nie brakuje. Dodatkowe zagrożenie wynika również z przygranicznego położenia regionu. Na Białorusi, Litwie i na Ukrainie wskaźnik zapadalności na gruźlicę jest trzykrotnie wyższy niż w Podlaskiem. Najwyższy wskaźnik zachorowalności zanotowano w powiatach hajnowskim (zdecydowany lider) i sokólskim.
„Podlasie” – taki tytuł nosi nowy album, który ukazał się właśnie nakładem Instytutu Wydawniczego Kreator z Białegostoku. Zamieszczono w nim zdjęcia czterech znanych podlaskich fotografów: Wiktora Wołkowa, Piotra Rawickiego, Gabora Lorniczego i Jarosława Borejszo.
Archiwum Państwowe w Białymstoku obchodziło pięćdziesięciolecie swego istnienia.
78-letni Wiktor Szwed, znany białoruski poeta, autor wielu wierszy dla dzieci, 23 marca w Centrum Kultury Prawosławnej miał swój benefis. Obecni byli jego znajomi, przyjaciele i sympatycy. Dzieci recytowały wiersze, wystąpił też dziecięcy prawosławny chór „Galilea” mający w swym repertuarze utwory do słów poety.
Pod koniec marca Konsulat Generalny Republiki Białoruś przeprowadził się z ul. Waryńskiego na ul. Elektryczną 9 (wyjazd od Warszawskiej). Budynek przy Elektrycznej został zakupiony od parafii rzymskokatolickiej św. Wojciecha. Godziny przyjęć interesantów nie zmieniły się. Sprawy w konsulacie można załatwiać od poniedziałku do piątku od godz. 9 do 12 i od godz. 13 do 15.30.
W kraju.
27 lutego gościł w Białej Podlaskiej ambasador Białorusi w Polsce Paweł Łatuszka. Spotkał się m.in. z miejscowym starostą. Omawiano sprawy przygranicznej współpracy pomiędzy powiatem bialskim a obwodem brzeskim oraz kwestię utworzenia w Białej Podlaskiej białoruskiego konsulatu.
Leon Tarasewicz stale potwierdza swoją czołową pozycję wśród malarzy tworzących w Polsce. W znanym „autorskim rankingu” Moniki Małkowskiej, drukowanym przez „Rzeczpospolitą”, w dwóch kategoriach: „Najbardziej kreatywni” i „Aktywność za granicą” znalazł się na drugim miejscu, za Magdaleną Abakanowicz. Dziennikarka wybrała do swego rankingu w każdej kategorii po 20 najbardziej znanych artystów.
Zapowiadana (także przez nas) emisja dokumentalnego filmu o kpt. Romualdzie Rajsie ps. „Bury” w październiku ubiegłego roku w I Programie TVP została przesunięta na bliżej nieokreślony termin. Film spoczywa na półkach w dziale dokumentu TVP. Autorką obrazu o „Burym” jest Agnieszka Arnold, która nakręciła niedawno słynnych „Sąsiadów” – dokument o mordzie Żydów w Jedwabnem.
W lutowym numerze znanego polskiego miesięcznika „Więź” ukazał się artykuł Krzysztofa Gossa, studenta socjologii i białorutenistyki Uniwersytetu w Białymstoku. Można w nim przeczytać o różnych szacunkach i badaniach na temat liczebności mniejszości białoruskiej na Białostocczyźnie. Przypomnijmy, iż to właśnie szacunki dotyczące liczby prawosławnych w Polsce przyniosły autorowi niemały rozgłos na Podlasiu.
W dniach 10-11 marca z wizytą w Gdańsku przebywał ambasador Białorusi w Polsce, Paweł Łatuszka. Spotkał się z wojewodą pomorskim, marszałkiem województwa pomorskiego a także z rektorem Uniwersytetu Gdańskiego i wystąpił przed studentami.
Polska Rada Ekumeniczna, do której należy m.in. polska Cerkiew prawosławna, zamierza do końca kwietnia opracować wspólny list Kościołów chrześcijańskich, odnoszący się do referendum europejskiego w Polsce. 17 marca odbyło się w tej sprawie spotkanie Polskiej Rady Ekumenicznej.
Obradujący 20 marca w Lublinie Sobór Biskupów Cerkwi Prawosławnej w Polsce wydał oświadczenie, wyrażające zaniepokojenie faktem rozpoczęcia wojny w Iraku. Obok wezwania do modlitwy podkreślono też, iż we współczesnym świecie nastąpił poważny polityczny i moralny kryzys. Sobór ogłosił też kanonizację około tysiąca osób, które poniosły męczeńską śmierć na Ziemi Chełmskiej w latach 1942-47. Uroczysta liturgia kanonizacyjna odbędzie się 8 czerwca br. To pierwszy przypadek ogłoszenia w Polsce przez Cerkiew zbiorowej kanonizacji tak wielu osób.
W Republice Białoruś.
1 marca w Mińsku został poturbowany przez milicjanta I sekretarz ambasady RP w Białorusi. Marek Bućko. Do incydentu doszło wieczorem przed blokiem zamieszkanym przez dyplomatów. Polskiemu dyplomacie, chronionemu przez immunitet, zagrodził drogę białoruski milicjant, żądając okazania dokumentów. Gdy ten tłumaczył, że zostawił dokumenty w ambasadzie, milicjant obezwładnił go nagle, wykręcając rękę. Po sporządzeniu rutynowego protokołu ze zdarzenia sprawę zatuszowano.
2 marca odbyły się w Białorusi wybory do władz lokalnych. O 24 tys. miejsc w jednomandatowych okręgach ubiegało się prawie 26 tys. kandydatów. Zdaniem opozycji lwia część miejsc w samorządach przypadła zwolennikom prezydenta Łukaszenki, ponieważ w większości okręgów wystawiono tylko po jednym kandydacie. Niezależna „Nasza Niwa” liczbę takich „bezalternatywnych” okręgów oceniła na 93 proc. Docierające z różnych obwodów informacje nie potwierdziły jednak w pełni tej tezy – mandaty radnych zdobyło wielu kandydatów niezależnych, o demokratycznych poglądach. Frekwencja wyborcza wyniosła 73 proc. Białorusini mogli głosować nie tylko w niedzielę, ale także w trwających pięć dni tzw. wyborach przedterminowych. Zagłosował wówczas co piąty wyborca. W głosowaniu nie wziął udziału Aleksander Łukaszenko i jego rodzina. Prezydent był w tym czasie za granicą.
Zmiana na stanowisku ministra spraw zagranicznych. Na nowego szefa białoruskiej dyplomacji Łukaszenko naznaczył Siarhieja Martynowa. Odwołany Michaił Chwastou objął funkcję ambasadora w USA. Nowy minister urodził się w 1953 r. w Leninakamie (Armenia). Ukończył Moskiewski Państwowy Instytut Stosunków Międzynarodowych (1975). Był II sekretarzem MSZ BSRR (1975-1980), doradcą ministra spraw zagranicznych BSRR (1980-1988), zastępcą kierownika Wydziału Organizacji Międzynarodowych MSZ BSRR (1988-1991), zastępcą stałego przedstawiciela Białorusi przy ONZ (1991-1992), tymczasowym charge d’affaires Republiki Białoruś w USA (1992-1993), ambasadorem Republiki Białoruś w USA (1993-1997). Od 1997 roku zajmował stanowisko I wiceministra spraw zagranicznych Republiki Białoruś. Aleksander Łukaszenko postawił przed nim zadania umocnienia współpracy z Rosją, „uzdrowienia” europejskiego kierunku polityki zagranicznej, „poprawy” stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, pomimo złożonej sytuacji międzynarodowej.
10 marca zgodnie z postanowieniem Rady Ministrów na wszystkich stacjach benzynowych kraju średnio o 10% podniesiono cenę benzyny. Obecnie litr benzyny A-95 kosztuje – w przeliczeniu – 2,27 zł, najtańszej A-76 – 1,60 zł.
Sankcje karne dla wszystkich, którzy zakupią towar z importu, gdy tańszy i lepszy odpowiednik jest produkowany w Białorusi, zamierza wprowadzić Aleksander Łukaszenko. Rząd otrzymał już zlecenie przygotowania odpowiedniego aktu prawnego. Chodzi o powstrzymanie napływu towarów z zagranicy. Przykładem tego rodzaju działań jest wprowadzenie od 1 marca licencji na wwóz do Białorusi zagranicznej mąki i kaszy oraz zakaz wwozu pieczywa.
16 marca w Mińsku odbył się Wszechbiałoruski Zjazd Inteligencji. Wzięło w nim udział 800 delegatów z całej Białorusi, a wśród nich znani przedstawiciele białoruskiej inteligencji: Nil Nilewicz, Hienadź Buraukin, Anatol Wiarcinski, Siarhiej Zakonnikau, Aleś Maraczkin, Zinaida Bandarenka , Uładzimir Arłou, Uładzimir Kołas i Lawon Wolski. W przyjętej rezolucji wyrażono gotowość dialogu z władzami.
Prawie otwarcie mówi się o zmianach prawnych, które umożliwią Aleksandrowi Łukaszence ubieganie się o prezydenturę po raz trzeci. Chociaż obowiązująca konstytucja mówi, że ta sama osoba może być prezydentem najwyżej dwie kadencje, to według wielu już oznak administracja prezydencka opracowuje projekt oficjalnego uznania wyborów prezydenckich z 2001 roku za pierwszą kadencję. Aleksander Łukaszenko został prezydentem w 1994 r., ale już po dwóch latach do konstytucji wniesiono poprawkę, która umożliwiła mu odliczanie 5-letniej kadencji od nowa. Najprawdopodobniej Łukaszenko skorzysta z referendum konstytucyjnego Związku Białorusi i Rosji, zadając w nim odpowiednie pytanie, które pozwoli mu rozpocząć swoją prezydenturę od nowa.
Szwajcarski neonazista Jurgen Graf, poszukiwany przez tamtejszą policję za negowanie zbrodni oświęcimskiej, mieszka pod zmienionym nazwiskiem w… Mińsku. Odnaleźli go dziennikarze jednego ze szwajcarskich tygodników. Graf, który uważa, że w Białorusi „panuje wolność słowa i że może tu wreszcie pracować”, wydał niedawno swoją kolejną książkę o Holocauście – tym razem „odkrywa prawdę” o Treblince i Bełżcu.
W wieku 53 lat zmarł znany białoruski działacz opozycyjny Siarhiej Abadouski, założyciel wolnych związków zawodowych.
Zmarł były przewodniczący Rady Najwyższej BSSR, ambasador Białorusi w Polsce Gieorgij Taraziewicz. Miał 65 lat. Długi czas pracował w Mińskim Komitecie Wykonawczym, był przewodniczącym prezydium Rady Najwyższej BSSR, zastępcą przewodniczącego Rady Najwyższej ZSSR, ambasadorem Białorusi w Polsce. Pod koniec życia działał w opozycji, był członkiem Białoruskiej Partii Socjaldemokratycznej „Narodnaja Hramada”. Taraziewicz nie został pochowany z honorami należnymi byłemy dyplomacie. Ministerstwo Spraw Zagranicznych zakupiło jedynie trumnę i wieniec.
Wypompowano powietrze i napełniono gazem 183-kilometrowy odcinek magistrali gazowej „Jamal-Europa” od rzeki Berezyna do stacji ciśnień w Nieświeżu. Pozwoli to na wykonywanie dalszych prac bez odcinania dostaw gazu dla białoruskich odbiorców.
W tym roku zakłady „Horizont” planują wyprodukować 432 000 telewizorów. Nowa linia produkcyjna ma o 20 proc większą wydajność. Jedna trzecia produkcji ma trafić na rynek wewnętrzny, a pozostała za granicę, głównie do Rosji. Wraz ze wzrostem produkcji został też wydłużony na telewizory okres gwarancji, który wynosi teraz 36 miesięcy.
Jesienią zostanie uruchomiony nowy program telewizji białoruskiej. Powstanie on na bazie regionalnych programów telewizyjnych. Został już naznaczony dyrektor. Nowy program zastąpi rosyjski kanał „Kultura”.
W Witebsku otwarto pierwszy w Białorusi hipermarket. Należy on do firmy „Wiesna” i ma powierzchnię handlową 3700 m.kw.
Według oficjalnych danych Białoruś zamieszkuje obecnie ponad 140 narodów i grup etnicznych. Wśród mniejszości narodowych największą grupę stanowią Rosjanie – 11% (1,1 mln osób), Polacy – ok. 4% (400 tys.) i Ukraińcy – 2,4%. (240 tys.). 41 narodów reprezentowanych jest przez mniej niż 10 przedstawicieli. Jak poinformował Komitet ds. Religii i Narodowości przy Radzie Ministrów RB, w ostatnim dziesięcioleciu w Białorusi odnotowano stosunkowo największy wzrost liczby Ormian, Azerów, Arabów, Gruzinów, Niemców, Osetyńców, Tadżyków i Turkmenów.
Na świecie.
20 marca o 3.30 nad ranem Amerykanie rozpoczęli wojnę z Irakiem. Atak nastąpił bez mandatu ONZ i przy sprzeciwie wielu państwa świata, między innymi Francji i Niemiec. Polska znalazła się w grupie dziewięciu krajów, które poparły wojnę i wysłały na nią swych żołnierzy. USA atak na Irak uznały za konieczność, podkreślając że reżim Saddama Husajna jest niebezpieczny dla świata i samych Irakijczyków. Wojna ta zapowiada się na dłuższą i trudniejszą niż przewidywano. Wywołała też masowe protesty na całym świecie, w tym w USA.
Białoruski prawosławny duchowny Jan Spasiuk poprosił o azyl w USA, dokąd wyjechał pod koniec lutego. Latem ub.r. w rejonie brzostowickim zbudował cerkiewkę podległą zakazanej Białoruskiej Autokefalicznej Cerkwi Prawosławnej. Władze ją zburzyły, a duchowny został aresztowany i osadzony na 15 dni w pojedynczej celi. Zamierzono mu wytoczyć sprawę kryminalną„za rozniecanie religijnej wrogości”. Po wyjeździe do USA podjął pracę na stacji benzynowej. W Białorusi zostawił żonę i troje dzieci.
Od 1 lipca 2003 r. Polacy podróżujący do Rosji będą musieli starać się o wizy. Jest to reakcja Moskwy na wprowadzenie przez Polskę wiz dla obywateli państw byłego ZSRR w związku ze wstępowaniem do UE.
12 marca zginął zastrzelony przed siedzibą rządu premier Serbii Zoran Dzindzić. W pogrzebie zamordowanego polityka, który odbył się 15 marca w Belgradzie, uczestniczyło kilkaset tysięcy Serbów. W kraju po zamachu wprowadzono stan wyjątkowy.
Unia Europejska zaproponowała Białorusi, Ukrainie i Mołdawii status „nowych sąsiadów” UE po jej rozszerzeniu w 2004 r. Status ten dotyczy głównie współpracy gospodarczej pomiędzy wymienionymi krajami a UE. Ukraińskim politykom zdecydowanie nie wystarcza takie potraktowanie ich państwa, w którym nie stwarza się żadnej perspektywy przyszłego członkostwa Ukrainy w Unii.
Międzynarodowa organizacja „Reporterzy bez granic” opublikowała ranking krajów charakteryzujących się największym poszanowaniem wolności słowa. Na pierwszych miejscach znalazły się Finlandia, Islandia, Norwegia i Holandia. Stany Zjednoczone zajęły 17 miejsce, zaś Polska 30. Spośród krajów Wspólnoty Niepodległych Państw: Tadżykistan – 86 miejsce, Kirgizja – 98 miejsce, Azerbejdżan – 101 miejsce, Ukraina – 112 miejsce, Kazachstan - 116 miejsce, Uzbekistan – 120 miejsce, Rosja – 121 miejsce, Białoruś - 124 miejsce, Turkmenia – 136 miejsce. Badania przeprowadzono w 139 krajach świata.
Aleksander Łukaszenko zajął 10. miejsce na liście najgroźniejszych dyktatorów współczesnego świata, opracowanej przez francuskie czasopismo „Parade” na podstawie raportów międzynarodowych organizacji broniących praw człowieka, takich jak Human Rights Watch, Amnesty International, Freedom House. Zdecydowały o tym machinacje, do których uciekł się Łukaszenko, by zdobyć władzę oraz dławienie przez niego oponentów politycznych. Jeszcze wyżej, na siódmym miejscu, na tej samej liście uplasował się prezydent Turkmenistanu, Saparmurad Nijazow.