Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
Нагорная казань - 5. „Шчасьлівыя міласьцівыя”
„Шчасьлівыя міласьцівыя, бо яны памілаваны будуць”, — сказаў Хрыстос у сваёй Нагорнай казані. Міласьцівасьць або міласэрнасьць — гэта прабачэньне, ласкавасьць. Памілаваць, значыць, дараваць чалавеку нейкія правіны, зьлітавацца над ім. Тых, хто ўмее быць велікадушным, літасьцівым Хрыстос называе „шчасьлівымі”. У прытчы пра двух даўжнікоў вельмі ясна гаворыцца, што той, хто ня ўмее прабачаць, ня можа і для сябе спадзявацца на дараваньне ад Бога: „Гэтак і Айцец ваш нябесны паступіць з вамі, калі кожны з вас не даруе з сэрца брату свайму правінаў ягоных” (Мацьв. 18, 35). Апостал Якуб кажа, што „суд неміласэрны таму, хто не праяўляе міласэрнасьці” (2,13).
Паводле праваслаўнага катэхізісу, міласэрнасьць бывае дваякая: у дачыненьні да душы і цела. Мы павінны накарміць галоднага і напаіць сасмаглага, прыняць беднага, апрануць яго і абуць. Трэба наведаць зьняволенага, заапекавацца хворым, дапамагчы яму і лячыць яго. Да хворага трэба выклікаць сьвятара, прыняць і пачаставаць вандроўца. Памерламу неабходна запэўніць належныя, хрысьціянскія паховіны.
Духоўныя ўчынкі міласэрнасьці — гэта павярнуць грэшніка зь яго шляху, павучыць таго, хто памыляецца, вярнуць у Царкву таго, хто адышоў ад яе, распуснага схіліць адумацца, невука навучыць ісьціны, дабра, малітваў, запаветаў і закону хрысьціянскага. Бліжняму трэба даць добрую параду, прыгнечанага суцешыць і за ўсіх людзей маліцца.
Згаданыя ўчынкі не вычэрпваюць усіх сытуацыяў, якія нясе жыцьцё. Проста, у любой сытуацыі, калі нехта патрабуе нашай дапамогі, па меры магчымасьці мы яе павінны аказваць. Менавіта павінны, бо міласэрнасьць ня можа залежыць ад нашага жаданьня або капрызу. Хлеб, якога маем збытак, належыць галоднаму, непрыдатныя нам паліто і боты, якія толькі завальваюць шафу, павінны быць аддадзены таму, каму яны могуць прыдацца. Час, які бясплённа праводзім перад тэлевізарам, павінен быць скарыстаны, напрыклад, для наведаньня хворага. Усё гэта нашы абавязкі, і прытым надзвычай важныя, якія даручыў нам Сам Бог. У кніжцы „Пакліканьне да любові” Дарота Догэн піша: „Характэрна, што ў апісаньні Страшнага Суду Хрыстос кажа, што ня злодзеі і пралюбадзеі будуць адасланыя ў пекла, але тыя, хто бачучы Хрыста галодным і сасмаглым, не накармілі і не напаілі Яго”. Учынкі міласэрнасьці важнейшыя нават за ахвяры: „Міласьці хачу, а не ахвяры”, — кажа Хрыстос (Мацьв. 9, 13).
Міласэрнасьць — гэта рука любові. Бог жадае, каб мы карысталіся ёю шчодра і безупынна. „Усё, што можа рука твая зрабіць, па меры магчымасьці рабі”. „Не адмаўляй у дабрадзейнасьці таму, хто ў патрэбе”. „Таму, хто просіць у цябе, дай і ад таго, хто хоча ў цябе пазычыць, не адварочвайся”, — гаворыцца ў Сьвятым Пісаньні. Адначасова перасьцерагаецца, каб усякі добры ўчынак быў бескарысьлівы: „Хай левая твая рука ня ведае, што робіць правая”. Любоў ня памятае зробленага некаму дабра і не падлічвае сваіх учынкаў і ахвяраў. Хрыстос расказаў глыбоказьмястоўную прытчу, якая прадстаўляе тры адносіны да чужой патрэбы. „Нехта з вас маючы сябра прыйдзе да яго і скажа яму: сябра! пазыч мне тры буханкі хлеба, бо сябра мой з дарогі зайшоў да мяне і мне няма чаго даць яму. А той з хаты скажа яму ў адказ: не турбуй мяне, дзьверы ўжо зачынены і дзеці мае са мною на пасьцелі; не магу ўстаць і даць табе” (Лук. 11, 5-7). Гэта прыклад таго эгаізму, нячуласьці і замкнутасьці, якая, на жаль, характарызуе многіх вернікаў. „Усім дапамагчы я ня ў змозе”, — кажуць яны і пераважна не дапамагаюць нікому.
У кожным чалавеку ёсьць прыродны дынамізм дабра. Сам Тварэц прышчапіў у нашу прыроду схільнасьць да зацікаўленьня лёсам іншага чалавека. Узрушэньне пакутамі чалавека, званае літасьцяй, гэта ўтоенае абавязацельства да братэрства і лучнасьці з усёй чалавечай сям’ёй. Калі бываюць людзі нячулыя на чужое гора, дык гэта або паталагічнае скрыўленьне, вынік дрэннага выхаваньня або ўплыў асяродзьдзя.
Імкненьне справіцца зь няшчасьцем іншага чалавека і адхіліць зло шляхам намаганьня, спалучанага з ахвярай і самаадрачэньнем, мае творчы характар і зьяўляецца сутнасцю міласэрнасьці. Гэта сапраўднае супрацоўніцтва з Богам у пашырэньні дабра, якога не хапае няшчаснаму чалавеку. Таму міласэрнасьць — узаемная радасьць: і таму, хто абдароўвае, і абдараванаму. Вось таму ня трэба баяцца ахвяраў і нягодаў, якія спадарожнічаюць нясеньню матэрыяльнай і духоўнай дапамогі хворым і няшчасным, прабачэньню правінаў і крыўдаў, набліжэньню да Бога тых, хто абыякавы або сумняваецца. Мы зьяўляемся адказнымі за лёс іншых.
Міласэрнасьць — адно з найлепшых упрыгожаньняў хрысьціянскага жыцьця. Калі ёсьць у нас гэтая рыса характару, мы можам лічыць сябе шчасьлівымі.