У Вільні адкрылася «Чытальня» — бібліятэчны праект, які прафінансавалі беларусы замежжа

Бібліятэка пры Цэнтры беларускай супольнасьці і культуры ў Вільні займела адмысловую назву, свой сайт з электронным каталёгам і магчымасьцю замовы ды браніраваньня, чытацкі клюб і новыя кнігі клясыкаў і сучасных аўтараў.

Абнаўленьні адбыліся ў рамках праекту па самакіраваньні на грошы, якія сабралі беларусы замежжа на плятформе «Новая Беларусь». Бібліятэка ў Беларускім доме цяпер будзе называцца «Чытальня». Назву агучылі на прэзэнтацыі і спаслаліся на рашэньне чытачоў, якія абмяркоўвалі гэта ў чаце і ўдзельнічалі ў электронным галасаваньні. Мэнэджарка бібліятэкі Тацяна Ігнацьева з памяці пералічвае назвы, якія не прайшлі, але разам добра адлюстроўваюць надзеі чытачоў на абноўленую ўстанову.

«Яшчэ былі варыянты „Літарка“, „Пачытайма“, „Родныя старонкі“, „Кнігатутака“... 176 чалавек бралі ўдзел у галасаваньні, і найбольш галасоў, 31%, сабрала „Літарка“. Але ўжо ёсьць дамэн ад гэтага слова, а трэба было назву бібліятэкі паўтарыць у дамэне, каб было лягчэй разьвівацца. Таму аддалі перавагу назьве „Чытальня“, якая выйшла на другое месца, сабраўшы 27%», — расказала Тацяна Ігнацьева.

Актывістка Цэнтру, кіраўніца музэю Івана Луцкевіча Людвіка Кардзіс згадвае, што ўпершыню публічная беларуская бібліятэка ўзьнікла ў Вільні яшчэ ў 1904 годзе, і звалася яна «Бібліятэка-чытальня „Веды“». Актыўным чытачом і на нейкі час супрацоўнікам той бібліятэкі стаў будучы клясык беларускай літаратуры Янка Купала, кнігі якога цяпер займаюць у «Чытальні» вялікую паліцу.

«Тая бібліятэка была нашай спадчынай, якую беларуская супольнасьць у незалежнай сучаснай Літве аднавіла і старанна захоўвае ды папаўняе. У нашым кніжным фондзе ўжо каля 3 тысяч кніг, 99% зь іх — беларускія, прычым фонд увесь час павялічваецца. Нават не пасьпявалі ўсё ўносіць у каталёг, і спадзяёмся, што цяпер праз сайт справа зрушыцца», — кажа Людвіка Кардзіс.

Паводле Людвікі Кардзіс, аснову кніжнага фонду бібліятэкі склалі кнігазборы, падараваныя беларусамі-віленчукамі Янкам Тулейкам, Аляксеем Анішчыкам, Алегам Мінкіным, сем’ямі Вітушкаў і Дубаўцоў. Гэта працяг традыцыі, якую заклаў грамадзкі дзяяч Барыс Даніловіч, заснавальнік «Бібліятэкі-чытальні „Веды“». Таксама паступаюць беларускія кнігі з Польшчы, ЗША, Вялікай Брытаніі ды іншых краінаў. Папаўненьне адбываецца і за кошт кніг, якія дораць беларусы, што выехалі з роднай краіны ў апошнія гады. Гэтыя ж беларусы цяпер — асноўныя чытачы бібліятэкі, якая прыцягвае іх ня толькі як адукацыйны цэнтар, але і як месца, дзе можна падзяліцца пачуцьцямі і ўспамінамі аб часова страчанай Радзіме.

«На плошчах Цэнтру ня толькі бібліятэка, тут і адукацыйныя мерапрыемствы, хор, шмат гурткоў. Таксама праходзяць прэзэнтацыі, сустрэчы, дыскусіі. А вакол на паліцах кнігі, прычым ня толькі мастацкая літаратура, але і падручнікі, выданьні па гісторыі, альбомы жывапісу. Да нас прыходзяць людзі з рознымі густамі, інтарэсамі, але лёгка знаходзяць тут яшчэ аднаго суразмоўцу — кнігу. Чытачоў у нас шмат, а будзе яшчэ больш», — упэўненая Людвіка Кардзіс.

Мэнэджарка бібліятэкі Тацяна Ігнацьева расказала пра пляны стварыць чытацкі клюб.

«У чытацкім клюбе мы вызначаем пэўны твор ці творы сучасных аўтараў, знаёмімся зь імі, абмяркоўваем іх і агулам творчасьць аўтара ў чаце, а раз на месяц ладзім жывую сустрэчу з самім аўтарам альбо літаратурным экспэртам. На люты падчас Стральцоўскага фэсту плянуецца сустрэча з паэткай Настай Кудасавай», — падзялілася бліжэйшымі плянамі мэнэджарка бібліятэкі «Чытальня» Тацяна Ігнацьева.

На рэалізацыю праекту аднаўленьня і пашырэньня бібліятэкі ў Цэнтры беларускай супольнасьці і культуры ад плятформы «Новая Беларусь» паступіла 13 тысяч эўра. Але гэтыя грошы — не дапамога Эўразьвязу ці ўрадаў эўрапейскіх краінаў. Сродкі сабралі беларускія эмігранты праз падатковыя сыстэмы, прадугледжаныя ў Польшчы і Літве.

«Паводле закону Літвы асоба, якая плаціць падаткі ў гэтай краіне, можа 1,2% ад іх пералічыць у адрас арганізацый ці партый, якія хоча падтрымаць. У Польшчы на гэта можна вылучыць яшчэ больш — 1,5% ад падатку. Вось праз такія ўнёскі і яшчэ праз данаты і былі сабраныя тыя 13 тысяч эўра, якія цяпер дапамагаюць сыстэматызаваць, абнавіць і пашырыць нашу „Чытальню“. Мы бачым, што па эўрапейскім заканадаўстве гэта магчыма, і гэта сапраўды працуе», — падкрэсьлівае Тацяна Ігнацьева.

Аўтарка ідэі абноўленай бібліятэкі «Чытальня» Ірына Мышкавец таксама ўдзельнічала ў зборы сродкаў, адправіўшы на разьвіцьцё праекту частку сваіх падаткаў. На прэзэнтацыі Ірына казала пра пляны, скіраваныя на разьвіцьцё сувязяў «Чытальні» зь іншымі падобнымі ўстановамі.

«Мы паспрабуем стварыць сеткі бібліятэк і онлайн-плятформы з магчымасьцю ўбачыць месцы, дзе можна ўзяць кнігу, дзе б ні знаходзіліся беларусы. Таксама важна стварыць магчымасьць замовіць дастаўку кніг, усталяваць „кнігаматы“ і стварыць беларускія палічкі ў літоўскіх бібліятэках», — расказала яна.

Ірына Мышкавец і Тацяна Ігнацьева падзякавалі камандзе «Новай Беларусі», Цэнтру беларускай супольнасьці і культуры, валянтэрам Паўлу Ліберу зь ягонай камандай, студэнтам ЭГУ за дапамогу.

Сайт «Чытальні» запрацуе з 24 студзеня. Навіны пра запуск і адрас сайту зьявяцца ў сацыяльных сетках бібліятэкі, паведаміла мэнэджарка ўстановы Тацяна Ігнацьева.