Гофман, сатыра і перакладчык Васіль Сёмуха (відэалекцыя)

У відэа-лекцыі расказвацца:

як Моцарт паўплываў на творчы і жыццёвы шлях Гофмана;

іронія, гумар і сатыра як галоўныя элементы паэтыкі аўтара;

як Гофман падзяляў людзей і да чаго тут музыка;

чаму Гофман падазрона ставіўся да асветніцтва і палітыкі;

як пісьменнік апісвае свае трывожныя думкі пра свет пачатку XІХ стагоддзя праз вобраз галоўнага антыгероя казкі;

як выглядае трагікамічны фінал Курдупеля Цахеса і чаму хэпі-энд у казцы ілюзорны;

чаму Васіля Сёмуху выгналі з Саюза беларускіх пісьменнікаў;

як Караткевіч натхніў Сёмуху на пераклад Гофмана з нямецкай.

Усё чалавецтва, паводле Гофмана, дзеліцца на музыкаў і проста добрых людзей, але кепскіх музыкантаў. Калі зменшыць гофманаўскую іронію і сфармуляваць тое ж самае сур’ёзна, то на адным полюсе — энтузіясты, а на другім — філістары. Філістары — гэта сытыя, спакойныя і самазадаволеныя абывацелі, буржуа ў прамым і пераносным сэнсе, якія дзвюма нагамі цвёрда стаяць на зямлі, але іх сэрцы неадкрытыя для паэзіі, музыкі і іншых цудоўных дзівацтваў, якія, згодна з Гофманам, і робяць чалавека чалавекам.

Фея Розабельвэрдэ бачыць недарэчнага маленькага карузліка і шкадуе яго: “Маленькі Цахес, які складаны і балючы твой лёс. Зрабіць цябе прыгажуном я не магу, але я магу зрабіць так, каб ты, нягледзячы на тваю брыдкасць, адчуваў любоў і дасягаў поспеху. Дам я табе чарадзейную якасць — падабацца людзям”. Вось гофманаўская трывожная думка пачатку ХІХ стагоддзя — што ў гісторыі пайшло не так, чаму людзям масава пачынае падабацца ўсякая сумнеўная дрэнь. Гофман дае гісторыі містычнае тлумачэнне: разгадка будучага поспеху героя тое, як чарадзейка зачэсвае ягоныя валасы, дадаючы да іх тры чарадзейныя рудыя валасінкі, якія не кідаюцца ў вочы простым смяротным, бо трэба быць паэтам ці музыкам, энтузіястам, каб пабачыць небяспеку, каб на цябе чары Цахеса не распаўсюджваліся.

Найтрывожнейшая ва ўсім гэтым — слепасць атачэння, натоўп, які ўзносіць сваіх нікчэмных герояў што ў культуры, што ў палітыцы, а потым калі куміры зрынаюцца, то вінаватымі выяўляюцца непасрэдна куміры, а не нашая оптыка, а не нашая няздольнасць і нехаценне думаць або думаць своечасова.